Hệ sinh thái Crypto – một khái niệm không mấy xa lạ nhưng lại khó nắm bắt và khó hình dung với nhiều người lúc mới tìm hiểu. Đâu là các thành phần chính và quan trọng để đánh giá tiềm năng của một hệ sinh thái trong blockchain và khả năng tăng trưởng của đồng tiền chính trong hệ sinh thái ấy? Hãy cùng Fiahub đi tìm hiểu các kiến thức cơ bản về hệ sinh thái trong công nghệ blockchain nhé!

I. Khái niệm hệ sinh thái Crypto

1. Hệ sinh thái và ý nghĩa, vai trò của chúng

Trong tự nhiên, hệ sinh thái hiểu theo một cách đơn giản là tập hợp các quần thể sinh sống trong cùng một quần xã, có mối liên quan, quan hệ mật thiết với nhau. 

Còn trong kinh doanh, hệ sinh thái là mạng lưới các tổ chức, bao gồm nhà cung cấp, nhà phân phối, khách hàng, đối thủ cạnh tranh, cơ quan chính phủ, v.v., liên quan đến việc cung cấp một sản phẩm hoặc dịch vụ thông qua cả cạnh tranh và hợp tác. Ví dụ như Vingroup với hàng loạt thương hiệu con tương tác và liên quan lẫn nhau

Vậy vai trò của hệ sinh thái ở đây là gì?

• Việc phát triển mô hình Hệ sinh thái giúp hệ thống quản trị và tệp khách hàng đang được khai thác tối đa.
• Giữ chân được tập khách hàng khổng lồ và ổn định

2. Hệ sinh thái Crypto là gì

Tương tự như vậy, hệ sinh thái Crypto là một tập hợp gồm nhiều sản phẩm, ứng dụng kết nối và hỗ trợ lẫn nhau bên trong một Blockchain, giống như một công ty cung cấp cơ sở hạ tầng cơ bản, sau đó phát triển một hệ sinh thái đầy đủ của bản thân để tối ưu lợi nhuận và lượng người dùng trung thành.

Các ứng dụng, thành phần tạo nên hệ sinh thái tiền điện tử đang phát triển và phát triển theo tốc độ chóng mặt, góp phần tạo nên một ngành công nghiệp ngày càng tinh vi. Tiền điện tử đã đi được một chặng đường dài từ sự gây tò mò vào năm 2009 đến một nền kinh tế tài sản kỹ thuật số sống động với hàng triệu úng dụng về tài chính, lưu trữ, công nghệ, … 

Crypto giờ đây đã trở thành một ngành công nghiệp khổng lồ gồm các sàn giao dịch tiền điện tử, giao thức blockchain, dịch vụ tài chính, trình tổng hợp dữ liệu, nhà cung cấp công nghệ, phương tiện truyền thông, hội nghị , ứng dụng di động, công cụ phần cứng và môi trường pháp lý đang được phát triển.

Hãy cùng Fiahub tìm hiểu từng thành phần này của hệ sinh thái tiền điện tử và các nhà đầu tư nên đánh giá các hệ sinh thái như thế nào nhé!

II. Các thành phần thường có trong 1 hệ sinh thái blockchain

1. Đồng crypto giao dịch & Dịch vụ Thanh toán 

Phần lớn, các dự án này được tạo ra với mục đích tạo ra một loại tiền tệ tốt hơn cho các trường hợp sử dụng khác nhau và đại diện cho một tài sản lưu trữ có giá trị (BTC), cách thức trao đổi tiền tệ ( USDT) hoặc một tài khoản.

Bitcoin là đồng tiền đầu tiên và nổi bật nhất, với blockchain còn sơ khai và chưa hẳn là nền tảng để xây dựng các hệ sinh thái khác trên đó, trong khi các dự án khác được tạo ra để cải thiện một khía cạnh nhất định của giao thức Bitcoin hoặc điều chỉnh nó theo các trường hợp sử dụng cụ thể. (ETH, TRON, BSC). 

Một trong những lí do tạo động lực phát triển hệ sinh thái là khi đồng coin được đưa vào sử dụng vào toàn bộ hệ sinh thái, giá trị và thanh khoản của đồng sẽ tăng lên rất nhiều. Điển hình là 2 đồng coin top 2 top 3 là ETH và BSC đã có mức tăng trưởng vượt bậc nhờ hệ sinh thái đa dạng và cộng đồng khổng lồ trong hệ sinh thái ấy.

Xem thêm >> Ethereum là gì? ETH là gì? Ethereum từ A – Z™

2. Dịch vụ tài chính: sàn giao dịch, vay mượn

Trong bất kỳ nền kinh tế nào có nhiều đơn vị tiền tệ, thì luôn cần có các công cụ để trao đổi một đơn vị tiền tệ này sang một đơn vị tiền tệ khác, tạo điều kiện cho việc cho vay, chấp nhận đầu tư, v.v.

Lúc này, các sàn giao dịch (EX), hay cao hơn và sàn giao dịch phi tập trung (DEX) ra đời để thỏa mãn nhu cầu trao đổi và ăn chênh lệch của các nhà đầu tư.

Nhiều dự án đã bắt đầu tích hợp giao thức DEX và xu hướng này chắc chắn sẽ tiếp tục phát triển trong tương lai gần (Binance Smart Chain). Trong một thị trường có tiềm năng về số lượng token khổng lổ, việc áp dụng rộng rãi các ứng dụng sử dụng một số token sẽ chỉ có thể thực hiện được nếu độ phức tạp của việc sử dụng chúng được giảm bớt – một trong những lợi ích cơ bản mà các sàn giao dịch phi tập trung mang lại.

Xem thêm >> Sàn giao dịch phi tập trung DEX là gì? DEX khác với CEX như thế nào?

Ngoài ra, dịch vụ cho vay và bảo hiểm đều được hưởng lợi từ hệ sinh thái lớn với tính thanh khoản cao. Bằng cách mở ra các thị trường này và cho phép công khai định giá trong các nhóm lớn hơn hoặc trên cơ sở cá nhân, khác biệt (tùy thuộc vào hồ sơ rủi ro của họ), chi phí tổng qua trung gian có thể giảm và do đó người tiêu dùng về lý thuyết sẽ thắng. MakerDAO hay các nền tảng Lending khác cũng đang hoạt động rất sôi nổi vì tính đáp ứng của dịch vụ này. 

Các blockchains đều có tính chất không thể thay đổi, vì vậy vì các giao dịch trước đó đều được lưu trữ trên chuỗi, người dùng có thể tin tưởng rằng dữ liệu bao gồm lịch sử cá nhân của họ không bị giả mạo, các giao dịch tài chính hoàn toàn minh bạch và chính xác.

3. Công cụ cho nhà phát triển 

Đây là một yếu tố khá quan trọng để thu hút các nhà phát triển, kéo thêm người dùng vào hệ sinh thái của họ. Các nhà phát triển sử dụng blockchain làm nền tảng cho các ứng dụng phi tập trung để cho phép người dùng tương tác trực tiếp với các giao thức thông qua giao diện ứng dụng (đối với các trường hợp sử dụng khác với các trường hợp tài chính), và ETH đã làm khá tốt điều đó với Smart Contract đời đầu, Binance với Binance Smart Chain phiên bản cải tiến.

Xem thêm >> Hợp đồng thông minh là gì? Vai trò của nó trong blockchain?

Cốt lõi của viêc này nằm ở công nghệ tạo ra blockchain. Có nhiều giao thức blockchain khác nhau, mỗi giao thức có các tính năng công nghệ, điểm mạnh và điểm yếu khác nhau.

Ví dụ, blockchain Bitcoin dựa vào khai thác và Bằng chứng công việc (POH) được ủy quyền để xử lý các giao dịch, trong khi một blockchain khác có thể không có hoạt động khai thác và thay vào đó sử dụng Bằng chứng cổ phần (POS) được ủy quyền. Bên cạnh blockchain Bitcoin, các giao thức đáng chú ý khác là ETH, BSC, Hyperledger, EOS, XLM, IOST, KIN, TRX và STEEM. Ttrong tất cả các giao thức blockchain này, Ethereum xứng đáng được khen ngợi đặc biệt vì đã thúc đẩy sự đổi mới nhanh chóng trong toàn bộ hệ sinh thái tiền điện tử.

Được tạo ra bởi Vitalik Buterin, nền tảng Ethereum đã đánh dấu sự ra đời của một thị trường dễ tiếp cận hơn cho các nhà phát triển sử dụng ngôn ngữ lập trình Solidity của riêng nó. Nó đã thành công trong công nghệ blockchain và tạo ra một thế giới mới gồm các ứng dụng phi tập trung sáng tạo được hỗ trợ bởi các hợp đồng thông minh và token tùy chỉnh – hầu hết các altcoin ngày nay đều dựa trên tiêu chuẩn ERC20 của Ethereum. Phong trào tài chính phi tập trung, hay DeFi, đã từng làm mưa làm gió cuối năm 2020, gần như là dựa trên giao thức và công nghệ của blockchain Ethereum. 

Ngoài ra, bởi vì đây là các giao thức và không phải là các silo dữ liệu tập trung, chúng có thể “giao tiếp” với nhau và khả năng tương tác này cho phép các ứng dụng tích hợp mới xuất hiện thông qua việc chia sẻ dữ liệu và chức năng từ nhiều giao thức trong một ứng dụng.

4. Quyền tối thượng của cộng đồng 

Cộng đồng quyết định tất cả – theo đúng ý nghĩa căn bản nhất của công nghệ blockchain, không có thế lực nào có thể quyết định thay người dùng – phi tập trung tuyệt đối – đây là điều mà người dùng mong muốn và kì vọng ở một hệ sinh thái Crypto hoàn hảo. 

Như Blockstack đã mô tả trong white paper của họ:

“Trong thập kỷ qua, chúng ta đã thấy sự thay đổi từ các ứng dụng dành cho máy tính để bàn (chạy cục bộ) sang các ứng dụng dựa trên đám mây lưu trữ dữ liệu người dùng trên các máy chủ từ xa. Các dịch vụ tập trung này là mục tiêu hàng đầu của tin tặc và thường xuyên bị tấn công ”.

Trong khi các blockchain vẫn gặp phải các vấn đề về khả năng mở rộng và hiệu suất, giá trị được cung cấp bởi cộng nghệ không-phải-tin-bất-kì-ai, hoàn toàn phi tin tưởng của chúng có thể thay thế các vấn đề về hiệu suất khi xử lý dữ liệu nhạy cảm; việc bảo vệ dữ liệu an toàn mà chúng ta vẫn buộc phải dựa vào bên thứ ba cho đến ngày hôm nay.

Thông qua kinh tế học tiền điện tử, người dùng không cần tin tưởng vào bất kỳ cá nhân hoặc tổ chức nào mà thay vào đó là lý thuyết rằng con người sẽ hành xử hợp lý khi được tự xây dựng thế giới của riêng mình một cách công bằng và minh bạch. Tính năng biểu quyết trong các “chính phủ” phi tập trung, sự không phụ thuộc về mặt cơ sở dữ liệu vào bất cứ máy chủ nào mà được vận hành bởi các máy tính nhỏ lẻ của những validator, công nghệ NNS của Dfinity là một ví dụ điển hình của việc người dùng, các nhà phát triển nắm toàn bộ quyền kiểm soát mạng lưới.

Xem thêm >> Tìm hiểu dự án Dfinity cùng hệ thống thần kinh mạng (Network nervous system – NNS)

Các dự án này cung cấp chức năng cần thiết cho một thế giới lý tưởng mà người dùng không bị buộc phải tin tưởng vào bất kỳ cá nhân hoặc tổ chức nào mà thay vào đó là các biện pháp khuyến khích “tự trị”được thực hiện thông qua mật mã và nguyên tắc kinh tế học. 

Hệ sinh thái có thể tích hợp được tính chất này sẽ rất dễ thu hút được các người dùng mong muốn trải nghiệm nền kinh tế “tự trị”, không phụ thuộc vào chính phủ hay các bên thứ ba khác. 

5. Ứng dụng chia sẻ nguồn lực và dữ liệu

Với các ứng dụng theo công nghệ phi tập trung trên blockchain, chúng ta đang chứng kiến ​​chất xúc tác công nghệ có tác động mạnh nhất sẽ mở ra nhiều thị trường, ngành công nghiệp tiềm năng, ngoại trừ việc, giá trị thặng dư sẽ không còn được tích lũy cho người đứng đầu mà là cho các cá nhân và công ty đang cung cấp dữ liệu.

Vào năm 2015, Hunter Walk đã viết rằng một trong những cơ hội bị bỏ lỡ lớn nhất trong thập kỷ qua là việc eBay không mở rộng được hệ thống danh tiếng của họ cho các bên thứ ba, điều vốn đã đưa họ vào vị trí trung tâm của thương mại P2P (people-to-people).

Trong các giao thức blockchain cho phép dữ liệu, nguồn lực được chia sẻ, người dùng có thể mang theo các loại tập dữ liệu này khi các ứng dụng khác kết nối vào các giao thức dữ liệu được chia sẻ, giảm bớt các rào cản gia nhập; cạnh tranh ngày càng tăng và kết quả là cuối cùng là tăng tốc độ đổi mới.

Cách khác để suy nghĩ về các giao thức dữ liệu được chia sẻ có thể được mô tả tốt nhất bằng cách sử dụng một công ty tập trung, chẳng hạn như Premise Data, làm ví dụ. Premise Data triển khai các cộng tác viên mạng, những người thu thập dữ liệu từ hơn 30 quốc gia về mọi thứ, từ mức tiêu thụ thực phẩm / đồ uống cụ thể đến các vật liệu được sử dụng ở một khu vực địa lý cụ thể.

Công ty sử dụng máy học để trích xuất thông tin chi tiết và sau đó bán các bộ dữ liệu này cho một loạt khách hàng. Thay vì tìm và thuê người thu thập các tập dữ liệu này, một dự án có thể được bắt đầu cho phép bất kỳ ai cũng thu thập và chia sẻ dữ liệu này, chú thích dữ liệu và xây dựng các mô hình khác nhau để trích xuất thông tin chi tiết từ dữ liệu.

Những người đóng góp có thể kiếm được mã thông báo sẽ tăng giá trị khi các công ty sử dụng mã thông báo để mua bộ dữ liệu và thông tin chi tiết của mạng. Về lý thuyết, kết quả là sẽ có nhiều người đóng góp hơn và bộ dữ liệu chất lượng cao hơn khi thị trường đặt ra tỷ lệ thông tin và trả công cho những người tham gia tương ứng với đóng góp của họ. Rất nhiều dự án hoạt động dựa trên nguyên lý này: Dfinity, AION, vv và được kỳ vọng khá cao vào tiềm năng của nó. 

6. Tính nguyên bản của dữ liệu (ứng dụng trong NFT)

Suy cho cùng, tiền điện tử chỉ là tài sản kỹ thuật số có nguồn gốc từ một chuỗi khối cụ thể được sử dụng để đại diện cho hàng hóa thế giới thực hoặc dữ liệu. Tính bất biến của các blockchain cho phép những người tham gia mạng tin tưởng vào thực tế rằng dữ liệu được ghi cho họ không bị can thiệp hoặc thay đổi theo bất kỳ cách nào và nó sẽ có sẵn và có thể truy cập được trong tương lai.

Một ứng dụng thú vị của đặc điểm này chính là những token không thể thay thế – NFT, đã làm mưa làm gió trong giới crypto thời gian vừa qua. 

Xem thêm>> NFT – DẤU HỎI LỚN CỦA GIỚI CRYPTO VÀ CÁC DỰ ÁN TIỀM NĂNG NĂM 2021

Một hệ sinh thái đã ứng dụng điều này rất hiệu quả: Binance Smart Chain với hàng loạt ứng dụng NFT: Pancake Bunny, CAKE, …

Việc tích hợp nhiều ứng dụng trong một dự án cũng mang lại rất nhiều lợi ích cho hệ sinh thái: Ví dụ như Pancake Bunny với khả năng thanh khoản pool, đồng thời đào, stake, giao dịch các vật phẩm NFT, … và dần trở nên nổi tiếng với cộng đồng giới crypto. 

III. Cách đánh giá một hệ sinh thái crypto và tiềm năng với các nhà đầu tư

Cũng giống như khi tìm hiểu 1 dự án mới, cần phải tìm hiểu về những điều sau:

1. Động lực

Hai câu hỏi trọng tâm là: Tại sao lại sử dụng công nghệ Blockchain? Và: Vấn đề nào cần và sẽ được giải quyết? Ví dụ, trong trường hợp của BSC: tạo ra một blockchain giống ETH nhưng nhanh hơn, rẻ hơn, tiện lợi hơn.

2. Đội ngũ phát triển & quản lý

Việc thiết kế và thực hiện các hệ sinh thái blockchain, đòi hỏi nhiều kỹ năng khác nhau. Từ bí quyết công nghiệp và quy trình đến chuyên môn trong các vấn đề pháp lý và quy định. Ngoài ra, trường hợp kinh doanh phải mạch lạc và lợi ích dự kiến ​​phải phù hợp với các khoản đầu tư. Đội ngũ cố vấn blockchain có kinh nghiệm có thể hỗ trợ giải quyết những câu hỏi này.

3. Xây dựng hệ sinh thái có khả năng thu lợi nhuận

Hệ sinh thái kinh doanh phải được thiết kế chặt chẽ. Một hệ thống mục tiêu sẽ chỉ hoạt động khi tất cả những người tham gia trong hệ sinh thái có động cơ khuyến khích và đề xuất giá trị rõ ràng. Họ nên có một cái nhìn đa ngành về các mô hình kinh doanh. Họ không chỉ cần xác định mô hình kinh doanh của riêng mình mà còn cần xác định mô hình kinh doanh của các tác nhân khác trong hệ thống. 

4. Pháp lý

Điều quan trọng nhất là đảm bảo rằng các hệ thống mới tuân thủ các yêu cầu quy định tương ứng. Điều này bắt đầu với bản chất ràng buộc pháp lý của Hợp đồng thông minh và kết thúc bằng việc lựa chọn mô hình token phù hợp cho dự án. Một trong những điểm quan trọng nhất trong lĩnh vực này là định nghĩa rõ ràng về loại token (ví dụ: token tài sản hay tiện ích) sẽ được phát hành. 

5. Công nghệ & bảo mật

Sự khác biệt đầu tiên là liệu dự án sẽ được thực hiện trên một blockchain “công khai” hay “riêng tư”. Từ đó đưa ra quyết định về nền tảng nào (ví dụ: Ethereum hoặc Hyperledger) phù hợp nhất cho dự án trong hệ sinh thái. Đặt vấn đề bảo mật lên trên hết, trong một số trường hợp nhất định, dự án thậm chí có thể xây dựng trên một nền tảng hoàn toàn mới được phát triển. 

6. Lộ trình phát triển

Một hệ sinh thái blockchain điển hình bắt đầu với nhu cầu của người dùng và một vấn đề được xác định rõ ràng. Tư duy Thiết kế giúp có được những hiểu biết sâu sắc ở giai đoạn đầu. Tiếp theo là thiết kế hệ sinh thái kinh doanh, đây là cơ sở để xây dựng các phát hành token phù hợp, v.v. Dựa trên điều này, cần chuẩn bị xây dựng một lộ trình với các mốc được xác định rõ ràng kèm theo các điểm chứng minh cần được xác minh trong suốt quá trình của dự án . Trong trường hợp yêu cầu về tài chính, một whitepaper cho một ICO tiềm năng cũng được xây dựng trên cơ sở này.

7. Cộng đồng & cách quảng bá

Ngoài một khái niệm thuyết phục được mô tả trong whitepaper, việc xây dựng cộng đồng là điều quan trọng đối với một hệ sinh thái. Tính xác thực và tính minh bạch là giá trị cốt lõi trong cộng đồng tiền điện tử và giao tiếp cởi mở và minh bạch luôn được đền đáp.

Dựa trên những yếu tố trên, có thể đánh giá một hệ sinh thái crypto có đáng đầu tư lâu dài hay không. Lấy ví dụ về Binance, đồng coin hiện nay đứng top 3 thị trường đã chứng minh khả năng của mình như thế nào?

• Động lực vượt qua ETH với công nghệ chuỗi chéo, tốc độ giao dịch tính bằng giây, chi phí giảm nhiều lần 
• Đội ngũ: Bắt nguồn từ sàn Binance với lượng user khủng, đội ngũ phát triển cộng đồng tốt, trang web uy tín, một nền tảng cực kì vững chắc để phát triển hệ sinh thái
• Hệ sinh thái có khả năng thu lời: Pancake Bunny là một ví dụ thành công điển hình, với việc Farming, Staking, Add Liquidity, … hoàn toàn do công đồng tự đóng góp, lợi nhuận win-win cho cả ứng dụng và người dùng. 
• Pháp lý: Hiện tại vẫn chưa có lùm xùm gì liên quan đến pháp lý, trong tương lai thì chưa dự đoán được. 
• Công nghệ: Binance Smart Chain – Cross Chain – tốc độ nhanh – chi phí thấp, update từ ETH
• Lộ trình: Luôn được cập nhật và thông báo, tới nay đã hoàn thành nhiều dấu mốc quan trọng.
• Cộng đồng, quảng bá: cộng đồng vốn đã đông đã + CEO CZ có tiếng nói trên mạng xã hội, có sức ảnh hưởng. 

Xem thêm>> Binance Smart Chain (BSC) là gì? Tổng hợp thông tin về BSC

IV. Kết luận 

Tìm hiểu về một hệ sinh thái Crypto có thể là một công trình nghiên cứu khá đồ sộ, bởi sự đa dạng trong ứng dụng của nó trong mỗi lĩnh vực khác nhau. Hiện tại có các hệ sinh thái khá nổi bật có thể lấy ra để làm mốc, tham khảo cho các hệ sinh thái mới nổi về sau: Etherium, Binance và Solana. Rất nhiều thành tựu và thành công đã được chứng minh để làm bài học cho các hệ sinh thái khác nhìn theo và phát triển. Các nhà đầu tư nên tìm hiểu thật kĩ về các thành phần trong hệ sinh thái sẽ hỗ trợ và thúc đẩy nhau như thế nào để đẩy đồng crypto trung tâm có giá trị cao và tiềm năng thanh khoản lớn.