Nội dung bài viết
Metadata trong các giao dịch blockchain, được giải thích
Dữ liệu hoặc thông tin bổ sung có thể được thêm vào giao dịch tiền điện tử trên blockchain được gọi là siêu dữ liệu (metadata) trong giao dịch blockchain.
Mặc dù chức năng chính của blockchain là ghi lại và xác thực việc chuyển giao tài sản kỹ thuật số, bao gồm các loại tiền điện tử như Ether (ETH) hoặc Bitcoin (BTC), nhưng siêu dữ liệu cho phép người dùng thêm thông tin hoặc ngữ cảnh bổ sung vào giao dịch của họ.
Siêu dữ liệu là dữ liệu về dữ liệu. Trong bối cảnh giao dịch blockchain, nó bao gồm thông tin không liên quan trực tiếp đến việc chuyển tiền điện tử nhưng có thể cung cấp chức năng bổ sung cho giao dịch.
Có hai loại siêu dữ liệu chính trong giao dịch blockchain:
On-chain metadata
Vì siêu dữ liệu này được lưu trữ ngay lập tức trên blockchain nên nó là một phần của dữ liệu giao dịch được lưu trữ ở đó. Bất cứ ai có quyền truy cập vào blockchain đều có thể nhìn thấy nó. Tất cả các thông tin như nhãn giao dịch, ghi chú hoặc tài liệu tham khảo đến các hợp đồng hoặc tài liệu bên ngoài đều có thể được tìm thấy trong siêu dữ liệu on-chain.
Off-chain metadata
Dữ liệu này được tham chiếu trong giao dịch nhưng không được lưu giữ trực tiếp trên blockchain. Các liên kết đến nội dung khác, chẳng hạn như tệp, tài liệu hoặc URL web cung cấp thêm thông tin chi tiết về giao dịch, có thể được đưa vào siêu dữ liệu off-chain. Siêu dữ liệu off-chain là một công cụ mà người dùng có thể sử dụng để giảm bớt sự lộn xộn trên Blockchain.
Cách lưu trữ on-chain và off-chain metadata
Siêu dữ liệu on-chain, chẳng hạn như chi tiết giao dịch, mã hợp đồng thông minh và thuộc tính Token, là không thể thiếu đối với cấu trúc dữ liệu của Blockchain, được lưu trữ và sao chép vĩnh viễn trên các nút mạng. Ngược lại, siêu dữ liệu off-chain được lưu trữ bên ngoài, sử dụng các tham chiếu mật mã, nâng cao hiệu quả và tính linh hoạt của Blockchain.
Cấu trúc dữ liệu của blockchain vốn chứa siêu dữ liệu on-chain. Thông tin này được lưu và sao chép vĩnh viễn trên tất cả các nút mạng và nó tạo thành một thành phần của sổ cái blockchain. Phần lớn siêu dữ liệu on-chain được lưu giữ trong các giao dịch thực tế. Trên blockchain, mọi giao dịch đều có tải trọng với siêu dữ liệu thích hợp. Chẳng hạn, người gửi, người nhận, số tiền và ngày giao dịch được ghi lại dưới dạng siêu dữ liệu on-chain khi gửi tiền điện tử giữa các địa chỉ.
Khi nói đến hợp đồng thông minh, mã của hợp đồng và dữ liệu đi kèm được lưu giữ trên blockchain dưới dạng siêu dữ liệu on-chain. Điều này bao gồm các chức năng, biến trạng thái và dữ liệu liên quan của hợp đồng. Mỗi khối có các tiêu đề cung cấp một số siêu dữ liệu nhất định có thể dễ dàng truy cập để xác minh, như dấu thời gian khối, số khối và ID giao dịch. Siêu dữ liệu liên quan đến thuộc tính Token (ví dụ: tên Token, ký hiệu, nguồn cung cấp) thường xuyên được duy trì trên Blockchain đối với các Token như ERC-721 và ERC-20 của Ethereum.
Ngược lại, siêu dữ liệu off-chain được lưu trữ ngoài Blockchain. Nó có thể được lưu giữ ở nhiều nơi, bao gồm các giải pháp mở rộng quy mô ngoài chuỗi như Lightning Network, các hệ thống lưu trữ phi tập trung như Hệ thống tệp liên hành tinh (IPFS) và cơ sở dữ liệu bên ngoài. Blockchain sử dụng hàm băm hoặc con trỏ mật mã để tham chiếu đến siêu dữ liệu off-chain, giúp giải phóng không gian trên blockchain để lưu trữ dữ liệu lớn hơn hoặc ít quan trọng hơn, giảm tắc nghẽn và cung cấp tính linh hoạt cho các ứng dụng cần thông tin riêng tư hoặc động.
Siêu dữ liệu trong blockchain bao gồm dấu thời gian, chi tiết giao dịch, dữ liệu hợp đồng thông minh, chữ ký số, phí gas, liên kết IPFS, thông tin của Oracles và siêu dữ liệu NFT, cho phép lưu trữ thông tin và chức năng đa dạng trong mạng blockchain.
Timestamps
Mỗi khối của blockchain đều chứa dấu thời gian (timestamps) hiển thị thời điểm khối được thêm vào chuỗi. Thời gian của giao dịch được ghi lại thông qua siêu dữ liệu này.
Chi tiết giao dịch
Địa chỉ người gửi và người nhận, số tiền giao dịch và ID giao dịch riêng biệt chỉ là một vài ví dụ về siêu dữ liệu có thể được đưa vào mỗi giao dịch trên blockchain.
Dữ liệu hợp đồng thông minh
Các tham số và dữ liệu đầu vào cần thiết cho hoạt động của hợp đồng có thể được bao gồm trong siêu dữ liệu khi hợp đồng thông minh được thực thi trên blockchain.
Chữ ký số
Để xác nhận tính hợp pháp của các giao dịch và chứng minh quyền sở hữu, siêu dữ liệu chứa chữ ký số.
Phí gas
Trên các Blockchain như Ethereum, siêu dữ liệu có thể bao gồm các chi tiết liên quan đến phí gas liên quan đến việc xử lý các giao dịch. Người khai thác và người xác thực cần thông tin này để ưu tiên các giao dịch.
Liên kết InterPlanetary File System
Các liên kết tới IPFS, một hệ thống lưu trữ tệp phi tập trung, có thể được tìm thấy trong siêu dữ liệu blockchain. Người dùng có thể truy cập dữ liệu trên blockchain bằng cách truy xuất một tham chiếu, thường ở dạng hàm băm, vào tệp IPFS nếu cần. Các tệp lớn, bao gồm hình ảnh, video hoặc tài liệu liên quan đến tài sản trên chuỗi như NFT, có thể được lưu trữ bằng phương pháp này.
Oracles
Oracles là các dịch vụ bên ngoài cung cấp quyền truy cập hợp đồng thông minh vào dữ liệu trong thế giới thực. Thông tin của các nhà tiên tri này có thể được đưa vào siêu dữ liệu blockchain để thực hiện các hoạt động hợp đồng thông minh.
Siêu dữ liệu NFT
NFT thường chứa siêu dữ liệu, chẳng hạn như người tạo, mô tả và các chi tiết khác về tài sản vật lý hoặc kỹ thuật số mà chúng đại diện.
Làm cách nào để thêm siêu dữ liệu vào giao dịch blockchain?
Khi người dùng muốn thêm siêu dữ liệu vào giao dịch blockchain, họ có thể thực hiện điều đó thông qua hợp đồng thông minh, đây là hợp đồng tự thực hiện với các điều khoản được xác định trước được mã hóa trong đó.
Hãy cùng tìm hiểu quy trình sử dụng Ethereum làm ví dụ, vốn được biết đến với khả năng đưa siêu dữ liệu vào các giao dịch thông qua hợp đồng thông minh.
Tạo hợp đồng thông minh
Hợp đồng thông minh phải được tạo trước khi thêm siêu dữ liệu. Hướng dẫn về vị trí và cách thức lưu trữ siêu dữ liệu sẽ được bao gồm trong hợp đồng này. Siêu dữ liệu có thể được lưu trữ trong một biến được xác định, thường là dưới dạng chuỗi.
Trong ví dụ trên, hợp đồng thông minh có tên MyContract có biến siêu dữ liệu có thể đọc công khai và có chức năng gọi là setMetadata cho phép cập nhật siêu dữ liệu.
Tương tác với hợp đồng thông minh
Một cá nhân phải giao tiếp với hợp đồng thông minh bằng cách gửi giao dịch để thêm siêu dữ liệu vào giao dịch blockchain. Điều này có thể được thực hiện bằng cách sử dụng các thư viện như web3.js hoặc ethers.js hoặc thông qua các ứng dụng ví Ethereum.
Xác minh siêu dữ liệu
Bằng cách tương tác với hợp đồng thông minh và đọc biến siêu dữ liệu, bất kỳ ai cũng có thể xác thực siêu dữ liệu sau khi giao dịch được xác nhận và thêm vào Blockchain. Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là cần xem xét các cân nhắc như chi phí gas, bảo mật và quyền riêng tư khi thêm siêu dữ liệu vào giao dịch blockchain.
Các trường hợp sử dụng siêu dữ liệu blockchain
Siêu dữ liệu Blockchain tìm thấy ứng dụng trong nhiều ngành, bao gồm quản lý chuỗi cung ứng, nhận dạng kỹ thuật số, hợp đồng thông minh, NFT và chăm sóc sức khỏe.
Quản lý chuỗi cung ứng
Các doanh nghiệp có thể cải thiện khả năng truy xuất nguồn gốc và tính minh bạch bằng cách đưa siêu dữ liệu liên quan đến sản xuất, vận chuyển và chất lượng sản phẩm lên blockchain. Ví dụ, một nhà sản xuất thực phẩm có thể theo dõi thông tin liên quan đến nguồn gốc của nguyên liệu, việc chúng đi qua chuỗi cung ứng và kiểm tra chất lượng.
Thông tin này rất cần thiết để giải quyết các vấn đề như gian lận hoặc thu hồi, đảm bảo tuân thủ quy định và xác nhận tính xác thực. Hơn nữa, khách hàng có thể sử dụng siêu dữ liệu này để đưa ra quyết định sáng suốt về hàng hóa họ mua.
Nhận dạng và xác thực kỹ thuật số
Siêu dữ liệu Blockchain có thể được sử dụng để quản lý và bảo quản an toàn thông tin xác thực cũng như dữ liệu cá nhân. Mọi người chịu trách nhiệm về dữ liệu của mình và có thể cho phép hoặc cấm truy cập đối với những người được phép, điều này làm giảm khả năng bị đánh cắp danh tính và vi phạm quyền riêng tư. Các doanh nghiệp, chính phủ và tổ chức giáo dục có thể sử dụng công nghệ này để cải thiện bảo mật dịch vụ và đẩy nhanh các thủ tục xác minh danh tính.
Hợp đồng thông minh
Một lĩnh vực khác trong đó siêu dữ liệu blockchain rất cần thiết là hợp đồng thông minh. Siêu dữ liệu được các hợp đồng tự thực hiện này sử dụng để quyết định thời điểm và cách thực hiện một điều kiện cụ thể. Ví dụ: hợp đồng thông minh bảo hiểm có thể sử dụng dữ liệu khí tượng làm siêu dữ liệu để bắt đầu thanh toán ngay lập tức cho các chủ hợp đồng bị ảnh hưởng bởi điều kiện thời tiết không thuận lợi.
Trong ngành tài chính, các thỏa thuận cho vay có thể thiết lập tính đủ điều kiện và lãi suất dựa trên xếp hạng tín dụng và lịch sử giao dịch được duy trì dưới dạng siêu dữ liệu, cho phép thực hiện các thủ tục cho vay tự động và hiệu quả hơn.
NFT và tài sản kỹ thuật số
NFT và tài sản kỹ thuật số thường xuyên sử dụng thông tin blockchain để cung cấp ý nghĩa và giá trị cho các món đồ sưu tầm kỹ thuật số, tác phẩm nghệ thuật và tài sản. Thông tin về người khởi tạo, lịch sử quyền sở hữu và đặc điểm của vật phẩm kỹ thuật số là ví dụ về siêu dữ liệu. Theo dõi nguồn gốc, xác thực nghệ thuật và tạo các ứng dụng phi tập trung (DApps) xây dựng dựa trên NFT đều có thể được hưởng lợi rất nhiều từ kiến thức này.
Hồ sơ chăm sóc sức khỏe và bảo mật dữ liệu
Hơn nữa, lĩnh vực chăm sóc sức khỏe đang sử dụng siêu dữ liệu blockchain để quản lý hồ sơ bệnh nhân một cách an toàn và đảm bảo tính toàn vẹn dữ liệu. Lịch sử y tế, biểu mẫu chấp thuận của bệnh nhân và nhật ký truy cập dữ liệu đều có thể được lưu trữ trong siêu dữ liệu, cải thiện tính bảo mật và quyền riêng tư của thông tin sức khỏe. Hơn nữa, nó tạo điều kiện liên lạc giữa các hệ thống chăm sóc sức khỏe khác nhau và cho phép người ứng cứu khẩn cấp có được thông tin y tế quan trọng nhanh hơn.
Những thách thức liên quan đến siêu dữ liệu blockchain
Vượt qua các thách thức trong siêu dữ liệu blockchain, bao gồm các vấn đề về khả năng mở rộng, mối lo ngại về bảo mật dữ liệu và độ tin cậy của Oracle, là điều cần thiết để tiến bộ công nghệ bền vững và áp dụng rộng rãi.
Mối quan tâm về khả năng mở rộng và chi phí lưu trữ là rất quan trọng bởi vì khi mạng blockchain tăng quy mô, chúng có thể trở nên kém hiệu quả hơn và cần nhiều tài nguyên hơn. Khối lượng lưu trữ dữ liệu lớn trên blockchain có thể gây căng thẳng cho kiến trúc mạng và tăng nguy cơ tập trung hóa.
Một vấn đề khác là bảo mật và quyền riêng tư dữ liệu, đặc biệt khi xử lý dữ liệu riêng tư hoặc nhạy cảm. Tính minh bạch của Blockchain có thể mâu thuẫn với các quy định về quyền riêng tư, vì vậy việc triển khai và thiết kế phải được thực hiện cẩn thận. Hơn nữa, độ tin cậy của các ứng dụng blockchain và hợp đồng thông minh có thể bị ảnh hưởng bởi dữ liệu đầu vào độc hại hoặc sai sót khi phụ thuộc vào các nhà tiên tri để truy xuất dữ liệu bên ngoài.
Giải quyết những thách thức này là rất quan trọng để tiếp tục phát triển và áp dụng công nghệ blockchain trong các ngành công nghiệp khác nhau. Vượt qua những trở ngại này trong siêu dữ liệu blockchain đòi hỏi một chiến lược đa dạng. Các nhà phát triển có thể khám phá các giải pháp lớp 2 và kỹ thuật phân chia để giảm tải một số dữ liệu nhất định khỏi chuỗi chính nhằm tránh những khó khăn về khả năng mở rộng.
Mã hóa và Blockchain được cấp phép có thể được sử dụng để cải thiện tính bảo mật và quyền riêng tư của dữ liệu đối với dữ liệu nhạy cảm. Độ tin cậy của Oracle có thể được đảm bảo bằng cách sử dụng nhiều nguồn dữ liệu cho cơ chế xác thực và danh tiếng. Do đó, siêu dữ liệu blockchain có thể được tạo ra hiệu quả và an toàn hơn với sự trợ giúp của các giao thức bảo mật mạnh mẽ, công nghệ sáng tạo và thiết kế cẩn thận.
Cảm ơn sự theo dõi và đón đọc của các bạn. Đừng quên, mọi thắc về thị trường tiền kỹ thuật số, vui lòng liên hệ đội ngũ Support của Fiahub 24/7.
Freelancer Marketing và Content Creator với gần 10 năm kinh nghiệm; trong đó có khoảng hơn 3 năm làm việc trong mảng Blockchain với vai trò Dịch Thuật và Copywriter.
Với kiến thức sâu rộng cùng khả năng diễn giải để những thuật ngữ công nghệ khó hiểu trở nên gần gũi hơn với người đọc. Lê Hoàng đảm nhiệm những bài viết trong chuyên mục "Từ Điển Crypto" và "Hướng Dẫn Người Mới" tại Fiahub Blog
