Năm 2020 có lẽ là một năm đáng nhớ đối với mạng lưới Ethereum. Sau một thời gian dài chờ đợi, những nhà đầu tư của dự án này cũng đã chứng kiến quá trình “khởi công” bản cập nhật được mong chờ nhất, Ethereum 2.0. Nó sẽ hứa hẹn mạng lại luồng gió mới giúp cho Ethereum có thể đáp ứng được những kỳ vọng của thị trường hiện nay. Chúng ta hãy cũng xem Ethereum 2.0 có gì đặc biệt mà được mong chờ đến vậy nhé.
Nội dung bài viết
Ethereum 2.0 là gì?
Ý tưởng về Ethereum 2.0 vốn dĩ có từ thời điểm mạng lưới ra mắt. Tuy nhiên, trải qua nhiều lần lỗi hẹn, đến nay mạng lưới mới chính thức đi vào giai đoạn nâng cấp.
Khái niệm
Ethereum 2.0 thực chất là một bản nâng cấp cho mạng lưới của Ethereum hiện tại. Nó giống như cách chúng ta nâng cấp từ phiên bản 1.0 lên 2.0 vậy. Điều đó đồng nghĩa với việc ở phiên bản Ethereum 2.0 sẽ xuất hiện những cái mới và cải tiến hơn mà phiên bản trước đó không có. Nhưng câu hỏi đặt ra là tại sao lại cần nâng cấp lên phiên bản Ethereum 2.0?
Số lượng Dapps trên mạng lưới Ethereum.
Ethereum là mạng lưới blockchain lớn thứ hai ở thời điểm hiện tại sau Bitcoin. Hiện tại có hơn 1,900 Dapps được phát triển trên mạng lưới này, cao hơn gấp nhiều lần so với các mạng lưới khác như Tron, EOS hay Neo,…
Tuy nhiên, trái ngược với tốc độ phát triển kể trên đó là việc mạng lưới vận hành ngày một ì ạch. Theo một số thống kê, ở thời điểm hiện tại mạng lưới đang vận hành với tốc độ 13 TPS. Con số này trung bình ở Solana là 528 TPS; Tron khoảng 30 TPS. Với số lượng Dapps khổng lồ như vậy trong khi tốc độ giao dịch gần như thấp nhất (chỉ hơn Bitcoin) thì dẫn đến hệ quả là mạng lưới sẽ bị tắc nghẽn, giao dịch của người dùng bị đình trệ. Kéo theo đó là phí giao dịch tăng lên gây ảnh hưởng đến người dùng cũng như tốc độ phát triển của mạng lưới.
TPS mạng lưới Ethereum ở mức 13, khá thấp so với nhiều mạng lưới khác.
Ethereum 2.0 là phiên bản nâng cấp để giải quyết các vấn đề kể trên. Tuy nhiên, trên thực tế mạng lưới của Ethereum đã khá lớn, do đó vấn đề nâng cấp sẽ gặp phải nhiều vấn đề. Để giải quyết điều này, một lộ trình câp nhật gồm nhiều giai đoạn đã được đưa ra. Và dự kiến đội ngũ phát triển của dự án sẽ mất từ 5-10 năm để có thể hoàn thiện bản cập nhật cho Ethereum 2.0. Các giai đoạn đó là gì, chúng ta sẽ cùng xem nhé.
Lộ trình phát triển
Có 5 giai đoạn tất cả trước khi phiên bản Ethereum 2.0 được chính thức hoàn thiện.
5 giai đoạn của Ethereum 2.0.
Ở mỗi một giai đoạn này, đội ngũ phát triển sẽ chỉ nâng cấp một phần nhỏ. Theo kế hoạch, gần như toàn bộ những gì đã và đang dùng trên mạng lưới sẽ được cải tiến hoàn toàn. Để không ảnh hưởng đến người dùng và các nhà phát triển khác trên hệ thống, họ sẽ tiến hành tạo ra một mạng lưới hoạt động song song. Sau đó dữ liệu sẽ được dịch chuyển dần và mạng lưới cũ sẽ được loại bỏ.
Bản thân Vitalik cũng đã từng lên tiếng thông báo sẽ mất từ 5-10 năm để mạng lưới có thể hoàn thiện theo đúng nghĩa.
Vitalik dự kiến sẽ mất từ 5-10 năm để hoàn thiện Ethereum 2.0.
Ethereum 2.0 có những cải tiến gì so với trước đó?
Chúng ta mất nhiều thời gian như vậy để xây dựng Etherum 2.0, vậy thực tế bản nâng cấp này có gì khác biệt so với phiên bản hiện tại? Mục đích chính của nó là cải thiện mạng lưới của hệ thống. Vậy đội ngũ phát triển cụ thể sẽ làm gì? Chúng ta sẽ cùng xem ở phần dưới đây nhé.
Chuyển đổi thuật toán
Nếu bạn là một thợ đào (miner) hẳn bạn sẽ biết Ethereum là một mạng lưới sử dụng thuật toán PoW (Proof of Work). Nghĩa là người ta sẽ dùng máy tính chuyên dụng, tham gia vào mạng lưới, giải toán và nhận được phần thưởng khối. Về cơ bản thuật toán sẽ là một ý tưởng tuyệt vời trong trường hợp bất kỳ cá nhân nào, với máy tính/laptop cá nhân cũng có thể tham gia vào mạng lưới để khai thác. Tuy nhiên với mức hashrate hiện tại (282 TH/s) thì không phải máy tính nào cũng đáp ứng được.
Chúng ta sẽ cần một máy tính chuyên dụng để phục vụ việc giải mã này. Tuy nhiên điều này sẽ vướng phải một rào cản là việc khai thác sẽ “co cụm” lại ở một số pool đào lớn trên thế giới. Như vậy về cơ bản nếu các pool đào liên minh với nhau, họ có khả năng thao túng mạng lưới (tấn công 51%). Đây chính là điểm đầu tiên được thay thế trên Ethereum 2.0.
Với Ethereum 2.0, PoW sẽ được thay thế bằng PoS (Proof of Stake). PoS khác ở chỗ thay vì thợ đào, người xác thực giao dịch dùng tiền điện tử để có quyền xác minh giao dịch. Những người xác thực này được chọn để đề xuất một khối dựa trên số lượng tiền điện tử mà họ nắm giữ và họ đã giữ nó trong bao lâu. Khi có đủ chứng thực, một khối có thể được thêm vào blockchain. Người xác thực sau đó sẽ được thưởng cho đề xuất khối thành công.
Như vậy có nghĩa là với PoS, bạn sẽ chẳng cần một hệ thống máy tính cấu hình chuyên dụng để tham gia vào mạng lưới nữa. Việc của bạn lúc này là bỏ tiền vào hệ thống và nhận về quyền xác thực.
Nâng cao bảo mật
Tương tự như PoW, bản thân PoS cũng sẽ có thể tập trung quyền lực vào một nhóm nhỏ những người xác thực trên mạng lưới. Do đó, để tránh tình trạng này thì việc khởi động Ethereum 2.0 đã yêu cầu tối thiểu 16,384 trình xác thực khác nhau. Như vậy, về cơ bản Ethereum 2.0 đã được phát minh ra với tính bảo mật.
Trên thực tế, măc dù PoS giúp cho mạng lưới thêm bảo mật hơn nhưng không có gì đảm bảo an toàn tuyệt đối cho mạng lưới. Bản thân Ethereum Foundation cũng đang thiết lập một nhóm bảo mật dành riêng cho Ethereum 2.0 để nghiên cứu các vấn đề an ninh mạng có thể xảy ra trong tiền điện tử. Nó có thể là các chương trình Bug Bounty hay Fuzzing,…
Tăng khả năng mở rộng
Một trong những lý do chính cho việc nâng cấp lên Ethereum 2.0 là khả năng mở rộng. Với Ethereum 1.0, mạng chỉ có thể hỗ trợ khoảng 30 giao dịch mỗi giây (TPS). Điều này như phân tích ở trên đã gây ra sự chậm trễ và tắc nghẽn. Ethereum 2.0 hứa hẹn lên đến 100,000 giao dịch mỗi giây.
Trên thực tế, con số 100,000 TPS này sẽ đạt được ở cuối của giai đoạn Ethereum 2.0. Theo như tính toán của các nhà phát triển, sau khi kết thúc Phase 0, TPS có thể đạt ở mức 2,000 – 3,000 TPS. So với tốc độ hiện tại thì nó cũng đã là một kỳ tích rồi.
Một vài chỉ số liên quan đến Ethereum 2.0 ở thời điểm hiện tại
Quá trình bắt đầu
Dựa theo những gì chúng ta phân tích ở trên, chúng ta có thể thấy rằng để bắt đầu quá trình xây dựng Ethereum 2.0 sẽ cần hai yếu tố.
- Thứ nhất, tiền điện tử: Khi chuyển sang thuật toán PoS, mạng lưới sẽ dùng tiền để duy trì hoạt động và nhận được quyền xác thực.
- Thứ hai, người xác thực: Tương tự như PoW, với PoS mạng lưới cũng cần một lượng những người tham gia xác thực trên đó.
Để mạng lưới trở nên an toàn và bảo mật hơn đúng như những gì đội ngũ phát triển và cộng đồng mong muốn thì hai yếu tố trên sẽ phải đáp ứng đồng thời với nhau. Do để bắt đầu quá trình nâng cấp lên Ethereum 2.0 ở giai đoạn Phase 0, đội ngũ phát triển đã đưa ra đồng thời hai điều kiện tương ứng sau đây.
- Thứ nhất, số lượng trình xác thực tối thiểu là 16,384.
- Thứ hai, mỗi trình xác thực sẽ đặt cọc (stake) vào hệ thống tối thiểu 32 ETH. Như vậy với 16,384 trình xác thực sẽ stake ít nhất là 524,288 ETH.
Lưu ý là phải đạt đồng thời cả hai điều kiện này thì quá trình nâng cấp Ethereum 2.0 mới chính thức bắt đầu. May mắn lại tại thời điểm kết thúc staking (24/11/2020) những điều kiện này đều chính thức đạt được. Và theo kế hoạch, ngày 1/12/2020, quá trình cập nhật Ethereum 2.0 được chính thức bắt đầu. Số tiền 32 ETH của mỗi người khi stake vào hệ thống sẽ bị tự động khoá (lock) cho đến khi Phase 1.5 kết thúc (dự kiến vào cuối năm 2021).
Một vài thông số hiện tại
Tính đến thời điểm mình viết bài này, đã hơn 3 tuần kể từ thời điểm ngừng staking (24/11), mạng lưới đã có một số thay đổi sau:
- Số lượng ETH đã staking 1,192,32 ETH (so với yêu cầu tối thiểu 524,288 ETH).
- Số lượng trình xác thực (validator) là 37,265 (so với yêu cầu tối thiểu 16,284).
Số lượng ETH đã staking vào mạng lưới.
Để tiến tới giai đoạn tiếp theo, mạng lưới sẽ cần tối thiểu 262,144 trình xác thực. Nếu như vẫn giữ vững con số 32 ETH/1 trình xác thực thì sẽ cần đâu đó khoảng 8,388,608 ETH (gấp 8 lần con số hiện tại). Đó sẽ là một thử thách lớn đối với đội ngũ phát triển.
Biến động giá đồng ETH.
Việc staking quá nhiều ETH trong cùng một thời điểm như vậy chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến nguồn cung ETH trên thị trường. Đây có thể là một dấu hiệu giúp đồng ETH tăng giá. Tính từ đầu tháng 11/2020 đến nay, giá đồng ETH đã tăng từ mức $400 lên $664 ở thời điểm hiện tại. Nếu lượng ETH staking càng nhiều, có lẽ giá của nó sẽ tiếp tục tăng lên trong thời gian tới.
Kết luận
Trên thực tế, Ethereum 2.0 là một phiên bản nâng cấp của mạng lưới Ethereum hiện tại. Nó giúp cải tiến các vấn đề về hiệu suất cũng như khả năng hoạt động của mạng lưới. Tuy nhiên, đây là một quá trình dài hơi nên nó được chia ra thành nhiều giai đoạn. Phase 0 của phiên bản này đã chính thức được bắt đầu từ tháng 12/2020.
