Mạng blockchain đầu tiên, Bitcoin, được tạo ra cho các khoản thanh toán ngang hàng (P2P). Tuy nhiên, khi cơ sở người dùng và mức sử dụng của chuỗi cơ sở tăng lên, lớp cơ sở của Bitcoin đã phải vật lộn để cung cấp thông lượng cao nhất với chi phí giao dịch thấp nhất so với các blockchain khác. Tuy nhiên, các phát triển đang diễn ra như Lightning Network đang tích cực giải quyết những hạn chế này và cải thiện khả năng mở rộng của nó cho các giao dịch hàng ngày.
Mạng blockchain lớn thứ hai theo vốn hóa thị trường, Ethereum, đã gặp phải những vấn đề mở rộng quy mô tương tự kể từ mùa hè tài chính phi tập trung DeFi năm 2021, khi việc sử dụng các ứng dụng DeFi của nó tăng theo cấp số nhân, cùng với thời gian giao dịch và phí. Mặc dù có thể nói là thành công hơn từ các chuỗi đơn khối như Solana, các Appchain có thể là giải pháp lâu dài để giải quyết thông lượng cao với chi phí giao dịch thấp.
Nội dung bài viết
Appchains là gì?
Một blockchain dành riêng cho ứng dụng, hay appchain, là một blockchain được thiết kế để hỗ trợ một ứng dụng duy nhất hoặc một tập hợp các ứng dụng cụ thể. Không giống như các blockchain mục đích chung như Ethereum hoặc Solana, lưu trữ nhiều ứng dụng và hợp đồng thông minh, appchain được điều chỉnh theo nhu cầu của một ứng dụng cụ thể.
Appchain (chuỗi Layer 2 hoặc Layer 3) có thể là nhánh của chuỗi cơ sở (chuỗi Layer 1), tận dụng cơ sở mã hiện có đồng thời giới thiệu các tùy chỉnh và tối ưu hóa. Phương pháp này cho phép các nhà phát triển xây dựng trên nền tảng đã được chứng minh, giảm thời gian và công sức phát triển. Forking cũng cung cấp một mức độ tương thích nhất định với chuỗi cơ sở, có khả năng tạo điều kiện thuận lợi cho việc tích hợp và khả năng tương tác dễ dàng hơn.
Tùy chỉnh này cho phép tối ưu hóa hiệu suất, trải nghiệm người dùng theo yêu cầu và nền kinh tế chuỗi được điều chỉnh theo các yêu cầu cụ thể của ứng dụng.
Tại sao appchain lại quan trọng?
Appchain cung cấp tính linh hoạt để điều chỉnh kiến trúc blockchain, cơ chế đồng thuận và quản trị theo nhu cầu cụ thể của ứng dụng. Việc tùy chỉnh này có thể nâng cao hiệu suất và trải nghiệm của người dùng.
Bằng cách dành riêng tài nguyên của blockchain cho một ứng dụng duy nhất, appchain có thể đạt được thông lượng cao hơn và độ trễ thấp hơn so với blockchain mục đích chung. Appchain có thể triển khai các biện pháp bảo mật được thiết kế riêng cho ứng dụng, giảm nguy cơ lỗ hổng có thể ảnh hưởng đến blockchain mục đích chung.
Appchain cũng có thể cho phép các nhóm phát triển các chiến lược ưu tiên giao dịch riêng, điều này có thể khó khăn hơn đối với chuỗi cơ sở, nơi nhiều ứng dụng cạnh tranh để giao dịch của mình trước các ứng dụng khác. Khi làm như vậy, appchain có thể cải thiện trải nghiệm giao dịch cho người dùng.
Các nhà phát triển có quyền kiểm soát lớn hơn đối với các tính năng, nâng cấp và quản trị của blockchain, cho phép đổi mới nhanh hơn và thích ứng với các yêu cầu thay đổi.
Appchain có những thách thức gì?
Việc xây dựng và duy trì appchain đòi hỏi chuyên môn kỹ thuật và tài nguyên đáng kể, đây có thể là rào cản đối với các dự án nhỏ hơn. Ngoài việc tập trung vào việc phát triển cơ sở người dùng cho ứng dụng đang được xây dựng, các Appchain cần đảm bảo cơ sở hạ tầng của họ cũng được chăm sóc. Do đó, chi phí và các kỹ năng cần thiết là rào cản lớn.
Các Appchain có thể gặp phải những thách thức khi tương tác với các blockchain khác, đòi hỏi các giải pháp bắc cầu mạnh mẽ để đảm bảo giao tiếp liền mạch và chuyển giao tài sản. Các cầu nối nổi tiếng với rủi ro tập trung hóa, mà tin tặc đã khai thác thành công trong nhiều năm qua. Vụ tấn công cầu nối Wormhole và vụ tấn công cầu nối Ronin là những ví dụ về các vụ tấn công liên quan đến cầu nối.
Việc phát triển một mô hình kinh tế mạnh mẽ để tạo động lực cho người xác thực và người dùng có thể là một thách thức, đặc biệt là đối với các ứng dụng có cơ sở người dùng nhỏ hơn. Người xác thực sẽ trở thành các tác nhân kinh tế quan trọng trong một Appchain và các ứng dụng sẽ cần xây dựng tokenomics để phục vụ họ và đảm bảo khả năng mở rộng và khả thi của chuỗi, không chỉ ở cấp ứng dụng mà còn ở cấp cơ sở hạ tầng.
Các blockchain mục đích chung được hưởng lợi từ hiệu ứng mạng, trong đó giá trị của mạng tăng theo số lượng người dùng và ứng dụng. Các Appchain có thể gặp khó khăn trong việc đạt được mức độ áp dụng và tương tác của cộng đồng tương tự. Mặc dù điều này có thể là một thách thức trong ngắn hạn và trung hạn, nhưng khi các cầu nối giữa Appchain và chuỗi cơ sở được cải thiện về mặt bảo mật và trải nghiệm của người dùng, thì điều này có thể không còn là vấn đề nữa.
Sự khác biệt giữa sidechain và appchain là gì?
Cả sidechain và appchain đều là các blockchain riêng biệt tương tác với blockchain chính (thường được gọi là chuỗi chính hoặc mainnet). Tuy nhiên, mục đích và thiết kế của chúng khác nhau đáng kể.
Sidechain phục vụ cho nhiều ứng dụng khác nhau, trong khi appchain tập trung vào các chức năng thích hợp. Cả hai đều tận dụng tính bảo mật và tính phi tập trung của blockchain chính, nhưng appchain cho phép trải nghiệm người dùng được tùy chỉnh nhiều hơn.
Sau đây là một số điểm khác biệt chính giữa hai loại:
| Sidechain | Appchain | |
| Mục tiêu | Khả năng mở rộng, sử dụng mục đích chung | Sử dụng cho những ứng dụng riêng biệt |
| Yếu tố tập trung | Một loạt các ứng dụng khác nhau | Những chức năng riêng biệt, được thiết kế riêng |
| Tính linh hoạt | Một số tính năng có thể hiệu chỉnh | Khả năng hiệu chỉnh cao |
Ví dụ về appchain
Một số appchain đã xoay xở để mở rộng quy mô bất chấp những thách thức được thảo luận ở trên.
Arbitrum
Arbitrum là chuỗi Layer 2 trên Ethereum. Trong vài năm qua, Arbitrum đã xây dựng một cộng đồng DeFi mạnh mẽ. Tính đến tháng 6 năm 2024, chuỗi này quản lý Total Value Locked (TVL) là hơn 3 tỷ đô la và khối lượng hàng ngày là hơn 200 triệu đô la. Chuỗi này cũng hỗ trợ các ứng dụng DeFi Ethereum như Aave và Uniswap trong khi xây dựng thành công các ứng dụng DeFi gốc như Pendle và GMX.
Immutable
Immutable là chuỗi Ethereum Layer 2 tập trung vào hệ sinh thái trò chơi. Nó đã tìm thấy chỗ đứng của mình sau khi DeFi mở rộng trên Ethereum vào năm 2021. Trò chơi đòi hỏi các khoản thanh toán nhỏ và số lượng giao dịch cao hơn Ethereum, với tư cách là chuỗi cơ sở, có thể hỗ trợ.
Do đó, Immutable đã cố tình tập trung vào hệ sinh thái trò chơi. Mặc dù TVL của chuỗi khá thấp do tập trung vào trò chơi, nhưng đây là chuỗi được sử dụng cho các ứng dụng trò chơi, với hơn 200 dự án trò chơi trên chuỗi.
Pythnet và ZetaChain
Mặc dù Arbitrum và Immutable là các chuỗi tổng hợp giải quyết các vấn đề về khả năng mở rộng của Ethereum, nhưng chúng không nhất thiết chỉ phục vụ một ứng dụng. Chúng thách thức hàm ý đơn lẻ của tên gọi của chúng bằng cách lưu trữ nhiều ứng dụng phi tập trung (DApp) trong danh mục đó. Tuy nhiên, các Appchain thuần túy, giải quyết một ứng dụng thay vì một danh mục ứng dụng, đang bắt đầu hình thành, với các ví dụ như Pythnet và ZetaChain, được phân nhánh từ Solana.
Mạng Pyth cung cấp dữ liệu tạo điều kiện cho các giao dịch trên chuỗi và ZetaChain là một trong những nền tảng giao dịch phái sinh được sử dụng nhiều nhất trên Solana. Tổng giá trị giao dịch được dữ liệu Pyth hỗ trợ đã đạt 4,4 tỷ đô la kể từ đầu năm 2024. Chỉ tính riêng tháng 4 năm 2024, dữ liệu Pyth đã tạo điều kiện cho hơn 110 tỷ đô la khối lượng giao dịch tích lũy, theo dữ liệu được nhóm của công ty chia sẻ.
ZetaChain vẫn là một nền tảng trẻ với khối lượng tích lũy hơn 9 tỷ đô la và khối lượng giao dịch phái sinh hàng ngày khoảng 80 triệu đô la tính đến tháng 6 năm 2024, theo dữ liệu từ DefiLlama.
Mặc dù những ví dụ này là một số câu chuyện thành công về triển khai appchain, nhưng đã có những ứng dụng có chuỗi chuyên dụng gặp khó khăn trong việc tập trung vào cả ứng dụng và các cấp chuỗi, sau đó chuyển ứng dụng của họ sang chuỗi cơ sở đã trưởng thành.
Ví dụ, Helium – một ứng dụng mạng internet vật lý phi tập trung (DePIN) – đã bắt đầu với chuỗi riêng của mình. Tuy nhiên, dự án không thể tập trung vào cơ sở hạ tầng chuỗi của mình và do đó, phải di chuyển sang Solana.
Appchain có cần token riêng không?
Appchain không nhất thiết phải khởi chạy token riêng, nhưng việc này có thể mang lại một số lợi ích:
- Ưu đãi: Có thể sử dụng token gốc để tạo động lực cho người xác thực và người dùng, đảm bảo tính bảo mật và chức năng của appchain.
- Quản trị: Token có thể tạo điều kiện cho quản trị phi tập trung, cho phép các bên liên quan tham gia vào các quy trình ra quyết định.
- Tiện ích kinh tế: Token có thể được sử dụng để thanh toán phí giao dịch, truy cập dịch vụ hoặc tham gia vào hệ sinh thái của ứng dụng, tạo ra tiện ích kinh tế và thúc đẩy nhu cầu.
Tuy nhiên, việc khởi chạy token cũng đặt ra những thách thức, chẳng hạn như thiết lập mô hình kinh tế bền vững và quản lý việc tuân thủ quy định.
Cơ sở hạ tầng bắc cầu cho các Appchain
Cơ sở hạ tầng bắc cầu kết nối các Appchain với các blockchain khác, cho phép chuyển giao tài sản và dữ liệu. Có nhiều giải pháp bắc cầu khác nhau, bao gồm:
Sàn giao dịch tập trung (CEX)
CEX hoạt động như trung gian, cho phép người dùng chuyển giao tài sản giữa các blockchain khác nhau. Mặc dù tiện lợi, nhưng chúng gây ra rủi ro tập trung hóa và các điểm lỗi tiềm ẩn.
Cầu nối phi tập trung
Cầu nối phi tập trung tận dụng các hợp đồng thông minh và mạng phi tập trung để tạo điều kiện cho việc chuyển giao chuỗi chéo mà không cần dựa vào một cơ quan trung ương. Ví dụ bao gồm chuỗi song song của Polkadot và giao thức Cosmos Inter-Blockchain Communication.
Hoán đổi nguyên tử
Hoán đổi nguyên tử cho phép trao đổi ngang hàng trực tiếp tài sản giữa các blockchain khác nhau mà không cần trung gian.
Tác động của việc restaking đối với các Appchain
Đặt cọc lại đề cập đến quá trình đặt cọc tài sản trên nhiều chuỗi hoặc ứng dụng để tối đa hóa tiện ích của tiền điện tử được đặt cọc trong nhiều hoạt động tài chính mà không cần đầu tư thêm. Trong bối cảnh của chuỗi bằng chứng cổ phần (PoS), việc đặt lại cổ phần có thể có một số tác động đến các Appchain.
Bằng cách cho phép người xác thực đặt lại cổ phần trên nhiều chuỗi, tính bảo mật của các Appchain có thể được tăng cường khi có nhiều tài sản hơn bị đe dọa trong việc duy trì tính toàn vẹn của mạng. Đặt lại cổ phần có thể cung cấp thêm các động lực kinh tế cho người xác thực, khuyến khích nhiều người tham gia hơn và củng cố mạng lưới người xác thực của Appchain.
Tuy nhiên, việc đặt lại cổ phần đòi hỏi phải quản lý tài nguyên cẩn thận để đảm bảo rằng người xác thực có thể hỗ trợ hiệu quả nhiều chuỗi mà không ảnh hưởng đến hiệu suất hoặc tính bảo mật. Quản lý việc đặt lại cổ phần trên nhiều chuỗi sẽ tạo ra thêm sự phức tạp và rủi ro tiềm ẩn, chẳng hạn như đảm bảo phân phối phần thưởng phù hợp và ngăn chặn việc ký hai lần hoặc các hành vi độc hại khác.
Đặt lại cổ phần có thể là một cơ chế mà qua đó các Appchain có thể sử dụng bảo mật, mã thông báo và thậm chí là cơ sở hạ tầng của chuỗi cơ sở. Điều này giúp giảm hiệu quả chi phí phát hành mã thông báo mới; tuy nhiên, việc đặt lại cổ phần vẫn yêu cầu quản lý các động lực phù hợp cho các tác nhân kinh tế trên chuỗi.
Khi những nỗ lực xây dựng ứng dụng tiền điện tử chính thống có khả năng mở rộng nhất tăng cường, tiếng nói của các Appchain trên khắp các hệ sinh thái sẽ ngày càng lớn hơn. Một số câu chuyện thành công với appchain hoặc các biến thể của chúng có thể truyền cảm hứng cho những nhà phát triển trong tương lai.
Cảm ơn sự theo dõi của các bạn. Hy vọng bài viết đã giúp mọi người hiểu hơn Appchain. Đừng quên mọi thắc mắc về thị trường tiền điện tử, vui lòng liên hệ đội ngũ Support của Fiahub 24/7.
Freelancer Marketing và Content Creator với gần 10 năm kinh nghiệm; trong đó có khoảng hơn 3 năm làm việc trong mảng Blockchain với vai trò Dịch Thuật và Copywriter.
Với kiến thức sâu rộng cùng khả năng diễn giải để những thuật ngữ công nghệ khó hiểu trở nên gần gũi hơn với người đọc. Lê Hoàng đảm nhiệm những bài viết trong chuyên mục "Từ Điển Crypto" và "Hướng Dẫn Người Mới" tại Fiahub Blog
