Thu nhập cơ bản chung là một dạng phúc lợi xã hội dành cho công dân của mỗi quốc gia. Thế nhưng hệ thống tiền pháp định truyền thống đang bộc lộ những bất cập khiến cho quá trình triển khai điều này tại nhiều quốc gia gặp nhiều khó khăn. Sự ra đời của tiền điện tử chính là giải pháp được nhiều nhà nước hướng tới.
Nội dung bài viết
Tiền kỹ thuật số nhà nước – ý tưởng mới cho chi trả thu nhập cơ bản chung
Thu nhập cơ bản phổ quát (thu nhập cơ bản chung hay UBI – Universal Basic Income) là một khoản trợ cấp tiền mặt được định kỳ dành tặng, phân phát cho công dân với mục đích mang đến cho người dân một mức sống cao hơn ngưỡng nghèo khổ. Mà không cần thiết phải xác nhận hay kiểm tra xem họ có nằm trong danh sách đáng được nhận tiền hay không.
Tiền điện tử đang dần thay thế tiền pháp định, trở thành xu hướng mới được nhiều quốc gia lựa chọn
Khái niệm UBI này đã xuất hiện từ trước khi COVID – 19 xảy ra. Lần đầu tiên xuất hiện ý tưởng này là vào năm 1516 trong một cuốn tiểu thuyết của Thomas Moore. Và dần được Thế giới chấp nhận.
Nhiều quốc gia trên thế giới đã biến ý tưởng này thành sự thật. Ví dụ như tại Alaska, mỗi năm công dân địa phương được nhận một phần lợi nhuận từ ngành dầu khí địa phương với 1.606 đô la (năm 2009) và 2.072 đô la (năm 2015). Ở Namibia, Phần Lan hay một số quốc gia châu Âu khác, mỗi tháng người dân cũng được nhận một khoản trợ cấp tương tự từ hệ thống phúc lợi quốc gia.
Sự hoành hành của COVID-19 đã khiến vấn đề này trở nên cấp thiết hơn. Bởi nó gây ra một cuộc khủng hoảng lớn không chỉ với sức khỏe cộng đồng mà còn là đời sống, sinh hoạt của hàng tỷ người trên thế giới. Hàng triệu người mất việc thậm chí là mất hết tất cả các khoản tiết kiệm cho việc chữa bệnh.
Để giúp người dân vượt qua giai đoạn khủng hoảng này nhiều quốc gia đã chi ra các gói cứu trợ trị giá hàng tỷ USD để hỗ trợ người dân và phục hồi kinh tế. Điều này đã khiến cho lượng dự trữ tiền mặt của nhiều quốc gia bị ảnh hưởng và buộc phải bắt đầu in một lượng tiền mới để bơm vào ngân sách nhà nước. Tuy nhiên sự bất cập trong vấn đề quản lý, phân phát tiền giữa các cơ quan và các khâu trong quy trình này đã bộc lộ nhiều bất cập?
Nhiều chuyên gia đã chỉ ra những điểm không hoàn hảo của UBI và tin rằng trong thế giới tài chính truyền thống, hệ thống này mang đến nhiều vấn đề hơn là lợi ích. Khái niệm tiền điện tử trở thành giải pháp hoàn hảo để khắc phục những vấn đề còn đang tồn tại.
Hệ thống thu nhập phổ quát UBI vẫn gây tranh cãi vì còn nhiều vấn đề tồn tại
Có không ít ý kiến cho rằng sự ra đời của hệ thống thu nhập phổ quát UBI sẽ khiến mọi người lười biếng, trông chờ chủ yếu vào trợ cấp của nhà nước mà ít làm việc hơn. Từ đó gây ra những tác động tiêu cực đối với nền kinh tế. Tỉ lệ tiêu thụ rượu bia, các chất kích thích, chất có hại sẽ ra tăng, đặc biệt là trong phân khúc người nghèo.
Thế nhưng thực tế đã chứng minh nhiều người dân ở Namibia sau khi được nhận UBI đã bắt đầu có cuốc sống tốt hơn, con cái được đến trường và tỉ lệ tội phạm giảm. Ở các nước tiên tiến hơn như Phần Lan, Ba Lan và một số nước châu Âu khác, người dân cảm thấy hài lòng với cuộc sống của họ, chỉ số hạnh phúc tăng và nhận thức về tình hình kinh tế có phần cải thiện. Hơn thế nữa việc giảm bớt gánh nặng về cơm, áo, gạo, tiền cũng giúp cho kỹ năng sáng tạo khác được phát triển.
Làm thế nào để hệ thống thu nhập phổ quát hạn chế được những bất cập đang tồn tại?
Thế nhưng việc phân phối thu nhập phổ quát còn bộc lộ nhiều bất cập bởi hệ thống tương tác phức tạp và tốn kém. Với các hệ thống tiền tệ truyền thống, chi phí trả một UBI với số tiền khoảng 1.000USD sẽ rơi vào khoảng từ 10 – 130 USD. Đó là còn chưa tính tời các yếu tố khác như số lượng người tham gia thực hiện cho từng công đoạn, yếu tố lạm phát, tham nhũng hay các đặc điểm của dòng người di cư…
Sự ra đời của tiền điện tử chính là một giải pháp đơn giản mà hiệu quả để giúp UBI trở nên tối ưu với chi phí tối thiểu. Tuy nhiên đó không phải là việc sử dụng các đồng tiền điện tử phổ biến như Bitcoin ( BTC ), Ether ( ETH )… hiện nay mà thay vào đó là một dạng tài sản kỹ thuật số khác do ngân hàng trung ương nhà nước phát hành và được kiểm soát bởi những cơ quan có thẩm quyền.
Sự ra đời của công nghệ tiền điện tử sẽ hỗ trợ hệ thống UBI như thế nào?
Sở dĩ Blockchain tiền điện tử hiện nay phổ biến người dùng và được đánh giá cao bởi khả năng bảo mật và tính minh bạch trong giao dịch. Tiền điện tử hỗ trợ hệ thống UBI cũng vậy, việc phân phối sẽ được tiến hành trong một hệ thống thông tin ngang hàng khép kín với sự tham gia chủ yếu của:
Tiền điện tử giúp giải quyết những khó khăn của hệ thống tiền tệ truyền thống như thế nào?
- Nhà nước: Thay vì một số loại tiền điện tử phi tập trung hiện nay, tiền điện tử được phát hành bởi nhà nước sẽ đảm bảo tính tập trung, chuyển trực tiếp từ kho quỹ của UBI sang ví điện tử của từng công dân. Điều này giúp đảm bảo khả năng kiểm soát dòng tiền hai chiều trong hệ thống và ngăn chặn một số giao dịch bất hợp pháp.
- Công dân: nhận tiền thu nhập cơ bản chung một cách nhanh chóng mà không cần phải thực hiện các thủ tục giấy tờ loằng ngoằng, trực tiếp tiêu tiền trong hệ thống.
- Tổ chức: Nhận các khoản thanh toán của công dân từ tiền điện tử UBI. Sau đó sử dụng tiền điện tử tích luỹ được để trả thuế hoặc chuyển đổi sang bất kỳ loại tiền pháp định để thực hiện các khoản thanh toán truyền thống khác.
Giao dịch tiền điện tử được thực hiện trên Blockchain cho phép dữ liệu trao đổi tức thời trong một vòng khép kín và có thể mở rộng khi quy đổi sang các loại tiền pháp định khác. Các giao dịch được thực hiện thành công đều được ghi nhận trên sổ cái và không thể thay đổi được. Từ đó hạn chế được các gian lận có thể xảy ra trong quá trình thực hiện chi trả thu nhập cơ bản chung UBI.
Tiền điện tử giải quyết các vấn đề vẫn tồn tại ở tiền pháp định trong hệ thống UBI
Chính nhờ tính minh bạch và tự động hoá các quy trình thông qua một hợp đồng thông minh và các công nghệ tân tiến hỗ trợ, tiền điện tử có thể giải quyết hầu hết các vấn đề đang gây trở ngại trong hệ thống UBI mà nhiều quốc gia gặp phải hiện nay. Cụ thể:
Lạm phát
Nếu muốn kiểm soát giá trị của các khoản thanh toán mà người dân sử dụng thu nhập cơ bản chung để trả, điều quan trọng nhất cần đề cập ở đây đó chính là liên tục theo dõi sức mua của đồng tiền, đặc biệt là trong các giỏ hàng tiêu dùng thực tế. Tuy nhiên các loại dữ liệu được sử dụng để tính toán hiện nay hầu hết đều được thu nhập bằng tay. Không chỉ khiến cho quá trình thu thập dữ liệu diễn ra chậm mà còn không đảm bảo tính chính xác và chi phí cho các giao dịch khá cao.
Tiền điện tử giúp giảm thiểu chi phí giao dịch và nâng cao tính chính xác, hạn chế lạm phát
Việc sử dụng một loại tiền điện tử tập trung sẽ giúp cho quá trình này diễn ra gần như tức thời. Dữ liệu được thu thập sẽ đảm bảo tính khách quan và loại bỏ được một số lỗi trong thu thập hay tính toán.
Tham nhũng
Một số nước có hệ thống thực thi pháp luật yếu, việc thanh toán thu nhập cơ bản chung bằng tiền pháp định có thể dẫn đến sự gia tăng tình trạng tham nhũng. Tuy nhiên việc sử dụng tiền điện tử có thể khắc phục vấn đề này. Bởi các giao dịch được thực hiện đều được ghi lại một cách rõ ràng và không thể sửa đổi trên sổ cái. Từ đó đảm bảo được tính minh bạch cho các khoản thanh toán.
Chi phí vận hành
Việc quản lý chi trả, thanh toán thu nhập cơ bản chung thông qua hệ thống tài chính truyền thống tại nhiều khu vực, đặc biệt là những nơi có mật độ dân số cao quả là một thách thức. Bởi không chỉ tốn kém về nhân lực mà chi phí vận hành cùng cơ sở hạ tầng ngân hàng, công nghệ thông tin cần thiết tương đối cao. Nhiều nơi thậm chí còn bị quá tải khi phải xử lý cùng lúc nhiều giao dịch.
Thanh toán UBI thông qua hình thức tiền điện tử và công nghệ Blockchain có thể giúp giảm tải những khó khăn này. Các quy trình liên quan đến định tuyến, tính tiền, kế toán đều được tự động hoá. Tổng chi phí giao dịch (từ ví tiền tập trung của nhà nước đến người dân) được tối ưu hơn.
Tiền điện tử là công cụ tương tác hiệu quả
Sự tương tác kinh tế giữa nhà nước và công dân thông qua tiền điện tử cũng được thực hiện một cách hiệu quả và công bằng hơn. Trước đây trong một bài phát biểu trước các sinh viên tốt nghiệp đại học Harvard, Mark Zuckerberg đã từng kêu gọi sử dụng UBI để mọi người có cơ hội thử sức với những điều mới.
Tiền điện tử là công cụ tương tác hiệu quả giữa nhà nước và người dân
Tuy nhiên quá nhiều hạn chế trong hệ thống tiền tệ truyền thống làm cho quá trình này bị trì hoãn. Công nghệ tiền điện tử mới mang đến những giải pháp hoàn hảo hơn giúp UBI trở thành một công cụ lý tưởng để trao quyền cho cá nhân và tạo ra một thế giới tốt đẹp hơn.
Tiền điện tử đã và đang khẳng định vai trò của mình ở hiện tại và đánh dấu vị thế sẽ trở thành xu hướng được sử dụng phổ biến tại nhiều quốc gia trong tương lai. Tiềm năng phát triển của loại tiền tệ mới này là vô cùng lớn, liệu bạn có là nhà đầu tư thông minh, biết cách đón đầu xu hướng không?
Bạn có thể đọc thêm nhiều bài viết về thế giới tiền điện tử tại đây.
Tác giả: Lê Thị Thúy Hà
