CBDC có phải “kryptonite” cho tiền điện tử không?

Các loại tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương – loại tiền kỹ thuật số được hỗ trợ bởi ngân hàng trung ương – đã nhận được sự quan tâm mới với Sắc lệnh điều hành của Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden về Đảm bảo Phát triển Tài sản Kỹ thuật số có Trách nhiệm. Những người ủng hộ CBDC cho rằng việc áp dụng rộng rãi sẽ thúc đẩy sự bao trùm về tài chính, mở rộng khả năng tiếp cận của cộng đồng đối với tiền an toàn, cải thiện hiệu quả thanh toán và hơn thế nữa.

Nhưng cơ sở lý luận của chúng vẫn còn mong manh. Nhiều nhà phân tích và người thực hành ngày càng coi CBDC về cơ bản là mâu thuẫn với mục đích của tiền điện tử, tức là cung cấp một cơ chế ngang hàng phi tập trung, an toàn để chuyển tiền. Và các lợi ích giả định của CBDC vẫn chỉ là giả thuyết – chưa có bằng chứng nào cho thấy bất kỳ lợi thế nào so với các ví dụ khác về công nghệ sổ cái phân tán trong các dịch vụ tài chính, đặc biệt là trước những rủi ro mới mà chúng gây ra.

Tình trạng của CBDC trên toàn thế giới

Chín quốc gia đã phát triển CBDC của riêng họ và Hoa Kỳ đã tham gia vào danh sách hơn 100 quốc gia đang khám phá việc phát hành một CBDC. Hầu hết các CBDC thực hiện một cách tiếp cận kết hợp, theo đó “Ngân hàng trung ương phát hành CBDC cho các ngân hàng và các nhà cung cấp dịch vụ thanh toán khác và các nhà cung cấp dịch vụ thanh toán khác, từ đó phân phối CBDC cho người dùng trong toàn nền kinh tế và cung cấp cho họ các dịch vụ liên quan đến tài khoản”, theo một báo cáo gần đây của Viện Hoover.

Theo các chuyên gia hàng đầu tại Ngân hàng Thanh toán Quốc tế – có nhiều loại khác, bao gồm các bên liên quan từ các ngân hàng trung ương lớn. Chúng bao gồm một CBDC tổng hợp, nơi người tiêu dùng yêu cầu người trung gian, với ngân hàng trung ương chỉ theo dõi các tài khoản bán buôn; và một CBDC trực tiếp, nơi người tiêu dùng yêu cầu ngân hàng trung ương, với ngân hàng này xử lý tất cả các hoạt động bán lẻ.

Một số học giả đã nhấn mạnh rằng DLT có vai trò trong việc giúp các ngân hàng trung ương trở nên hiệu quả và an toàn hơn, nhưng công nghệ như vậy nên được giới thiệu với “một thiết kế CBDC ‘xâm lấn tối thiểu’ – một công nghệ nâng cấp tiền cho nhu cầu hiện tại mà không làm gián đoạn hai điều đã được chứng minh – kiến trúc bậc của hệ thống tiền tệ, ”theo Raphael Auer, người đứng đầu Trung tâm Hệ thống châu Âu của BIS Innovation Hub, và Rainer Böhme, giáo sư tại Đại học Innsbruck.

Việc các ngân hàng trung ương quan tâm đến các loại tiền kỹ thuật số không có gì đáng ngạc nhiên. Khi các quốc gia tìm cách phục hồi sau gần hai năm đóng cửa và các hạn chế khác về tính di động, cùng với lạm phát gia tăng, các ngân hàng trung ương đã cảm thấy áp lực thúc đẩy việc làm và quản lý mức giá u20 “nhiệm vụ kép” của họ. Trên khắp thế giới, các ngân hàng trung ương đã mua một lượng trái phiếu đáng kể, do đó mở rộng nguồn cung tiền và được cho là góp phần gây ra lạm phát. Ví dụ: Cục Dự trữ Liên bang đã mở rộng nguồn cung tiền của Hoa Kỳ từ khoảng 4 nghìn tỷ đô la lên hơn 20 nghìn tỷ đô la trong hai năm qua, nhưng hiện tại chúng ta mới chỉ thấy được hậu quả của lạm phát.

Đánh giá lợi ích tiềm năng

Trong một báo cáo năm 2020, BIS đã vạch ra một số lợi ích tiềm năng do những người đề xuất CBDC mang lại: bao gồm tài chính, thanh toán xuyên biên giới, khả năng phục hồi và ổn định tài chính, tăng hiệu quả của chuyển giao tài khóa và quyền riêng tư. Nhưng tiền điện tử đáp ứng tất cả những mục tiêu này tốt hơn so với các loại tiền tệ được chính phủ hậu thuẫn.

Hãy cùng xem xét từng lợi ích tiềm năng này.

Bao gồm tài chính truyền thống: Việc mở rộng tài chính phi tập trung và sự xuất hiện của các mã thông báo không thể sử dụng được đã và đang thay đổi bối cảnh kinh tế. Hàng nghìn người sáng tạo nội dung đã bán NFT và tham gia cộng đồng DeFi, loại bỏ các bên trung gian và cho phép doanh thu trực tiếp đến tay người sáng tạo.

Avery Akkineni, chủ tịch của VaynerNFT, nói với Magazine: “Chúng ta đang bước vào‘ kỷ nguyên Web2.5 ’, nơi những người sáng tạo nội dung được hưởng lợi từ sự phát triển của mạng xã hội, nhưng những gì họ tạo ra thuộc sở hữu của các nhóm tập trung. “Giờ đây, họ đang bắt đầu sở hữu quy trình end-to-end và chúng tôi đã thấy một số người sáng tạo này trở nên thành công rực rỡ. […] Điều đó đang truyền cảm hứng cho một thế hệ người sáng tạo mới. ”

Hơn nữa, các tổ chức tài chính hiện tại đã mở rộng khả năng tiếp cận tín dụng bằng cách giảm bớt các rào cản đối với việc áp dụng. Nghiên cứu của tôi từ năm 2021 cho thấy việc mở rộng ngân hàng di động ở Hoa Kỳ kể từ năm 2014 đã tập trung vào những người trẻ hơn, độc thân hoặc một phần của các nhóm thiểu số.

Ngay cả khi những mô hình này không đúng, vẫn chưa rõ bằng cách nào mà các CBDC mở rộng phạm vi tài chính.

Thanh toán xuyên biên giới và hiệu quả của việc chuyển giao tài khóa: Mặc dù các giao dịch tài chính xuyên biên giới đã có thể thực hiện được, nhưng chúng tốn nhiều thời gian và chi phí. Tuy nhiên, một số công ty Web3 cho phép giao dịch xuyên biên giới đã xuất hiện, bao gồm cả Ripple.

Khả năng phục hồi và ổn định tài chính: Khả năng phục hồi là yếu tố không thể thiếu để chống lại những cú sốc không lường trước được đối với hệ thống. Cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2008 ở Hoa Kỳ và nhiều nước phát triển được cho là do sự tập trung của các tài sản chứng khoán hóa, rủi ro. Trong giai đoạn sắp xảy ra cuộc khủng hoảng, số lượng các khoản thế chấp tăng lên nhanh chóng, nhưng nhiều chủ nhà mới không được chuẩn bị về mặt tài chính để trả các khoản thế chấp của họ – một mô hình, ít nhất một phần, chịu ảnh hưởng của Cục Dự trữ Liên bang thông qua tác động của nó đối với lãi suất và không tuân theo các dấu hiệu cảnh báo.

Cuộc khủng hoảng tài chính có thể tránh được nếu những dấu hiệu cảnh báo này được thực hiện nghiêm túc hơn. Báo cáo Điều tra Khủng hoảng Tài chính 2011 của Hoa Kỳ viết: “Ví dụ điển hình là sự thất bại quan trọng của Cục Dự trữ Liên bang trong việc ngăn chặn dòng thế chấp độc hại, điều mà lẽ ra họ có thể làm được bằng cách đặt ra các tiêu chuẩn cho vay thế chấp thận trọng. Cục Dự trữ Liên bang là cơ quan duy nhất được trao quyền để làm như vậy và nó đã không làm như vậy. “

Các ngân hàng trung ương đang đưa ra những tuyên bố tương tự đối với những tuyên bố trước cuộc khủng hoảng tài chính khi họ giảm thiểu rủi ro của các CBDC, đặc biệt là khả năng độc quyền hệ thống tài chính của ngân hàng trung ương và chỉ nói về lợi ích của chúng. “Một công cụ cốt lõi mà các ngân hàng trung ương thực hiện các mục tiêu chính sách công của họ là cung cấp hình thức tiền an toàn nhất cho các ngân hàng, doanh nghiệp và công chúng – tiền của ngân hàng trung ương,” theo BIS.

Charles Calomiris, giáo sư Henry Kaufman về các tổ chức tài chính tại Trường Kinh doanh Columbia, nói với Tạp chí rằng CBDC có vẻ giống như một sự thâu tóm quyền lực hơn là công nghệ tài chính hữu ích.

“CBDC là nỗ lực mới nhất để mở rộng quyền lực của họ với chi phí của chúng tôibởi các ngân hàng trung ương tư lợi, vốn đã làm nhiều hơn ở các nước phát triển
để mở rộng quyền lực của họ với chi phí dân chủ trong hai thập kỷ qua so với
bất kỳ công cụ chính phủ nào khác”.

Thiết kế kiến ​​trúc của các CBDC rất quan trọng. Nếu chúng được thiết kế để chúng, ngay cả khi không được tuyên bố rõ ràng, có thể thay thế ngân hàng thương mại và bán lẻ tư nhân, như Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã đề xuất, thì các ngân hàng trung ương sẽ có một cơ chế khác để tạo ra tiền không có tài sản thế chấp hoặc tài sản cơ bản giá trị. Cách tiếp cận như vậy sẽ có tác động lạm phát nghiêm trọng.

Năm ngoái, một số nhà kinh tế đã công bố nghiên cứu về các CBDC và hoạt động của ngân hàng, phát hiện ra rằng hoạt động trung gian quy mô lớn của các ngân hàng trung ương có thể khiến họ trở thành độc quyền. Vì các hợp đồng của ngân hàng trung ương với các ngân hàng đầu tư có xu hướng cứng nhắc nên chúng có khả năng ngăn chặn các hoạt động điều hành ngân hàng. Theo các tác giả của nghiên cứu, người tiêu dùng “nội bộ hóa tính năng này từ trước và ngân hàng trung ương phát triển như một nhà độc quyền tiền gửi, thu hút tất cả các khoản tiền gửi ra khỏi khu vực ngân hàng thương mại”.

Một chiếc đinh trong quan tài để bảo vệ sự riêng tư

Mặc dù các tài liệu công khai từ các ngân hàng trung ương nói về quyền riêng tư như một đặc điểm của CBDC, không có lời giải thích nào về cách thức hoạt động của điều này. Ngược lại, BIS báo cáo rằng “Việc ẩn danh hoàn toàn là không chính đáng. […] Đối với CBDC và hệ thống của nó, dữ liệu thanh toán sẽ tồn tại và một câu hỏi chính về chính sách quốc gia sẽ là quyết định xem ai có thể truy cập vào phần nào của nó và trong hoàn cảnh nào. ”

Việc triển khai như vậy có thể có nghĩa là mọi ngân hàng trung ương sẽ có thể xác định từng người dùng. Ngày nay, một ngân hàng không thể biết ai đang sử dụng đồng euro so với đồng đô la, nhưng “Sự khác biệt chính với CBDC là ngân hàng trung ương sẽ có quyền kiểm soát tuyệt đối [đối với] các quy tắc và quy định sẽ xác định việc sử dụng biểu thức đó của ngân hàng trung ương Agustin Carstens”, tổng giám đốc của BIS, cho biết trong một cuộc thảo luận năm 2020.

Có rất ít nghi ngờ rằng các giao dịch bất hợp pháp xảy ra với tiền điện tử, nhưng các giao dịch bất hợp pháp luôn diễn ra, cho dù một nghìn năm trước đây với vàng hay ngày nay với tiền mặt. Câu hỏi đặt ra là làm thế nào để tạo ra một khuôn khổ bảo vệ quyền riêng tư và chống lại các hoạt động bất hợp pháp.

Nếu các ngân hàng trung ương có thể theo dõi mọi giao dịch, thì điều gì có thể ngăn họ ngăn chặn khả năng tiếp cận tài chính, du lịch và sinh kế của mọi người? Hơn nữa, điều gì sẽ ngăn các ngân hàng trung ương phối hợp, như được nêu trong báo cáo năm 2020 của BIS?

“Các CBDC không chỉ đe dọa mà còn hoàn toàn vi phạm quyền tự chủ tài chính của chúng tôi, tước bỏ các quyền và tự do cơ bản nhất của chúng tôi như những người tổ tiên của chúng tôi đã liệt kê”, Eric Waisanen, đồng sáng lập Hydro.Finance và người dẫn chương trình Secret Code Podcast, nói với Magazine . Ngược lại, “DeFi cung cấp sự tự do khỏi sự bảo vệ bị cáo buộc làm mất khả năng tham gia của chúng tôi,” Waisanen tiếp tục.

Tương lai của tiền và DeFi

Tương lai của tài chính nằm ở sự phân quyền. Mặc dù chúng ta đã biết đến và tương tác với các tổ chức lớn, tập trung theo truyền thống, nhưng chúng ta đã thấy sự ưa chuộng rộng rãi và việc áp dụng các công nghệ phi tập trung phát sinh từ những tiến bộ công nghệ cùng với sự thừa nhận về các tệ nạn của tập trung.

Nhưng DLT, và blockchain nói chung, chỉ là một công cụ. Nó vẫn cần quản trị tốt và quản lý thích hợp. Sự xuất hiện của các CBDC có khả năng tập trung hóa việc “tạo ra” và dòng chảy tài chính hơn nữa bằng cách cấp cho các ngân hàng trung ương nhiều quyền hơn để phát hành mã thông báo thay vì mua và bán trái phiếu trên một thị trường hơi “mở”.

Paul Watkins, giám đốc điều hành của Patomak Global Partners cho biết: “CBDC là giấc mơ của chính phủ độc tài và thể hiện một bước lùi lớn đối với quyền riêng tư của người tiêu dùng”.

Nhiều kiến ​​trúc cho CBDC đã được đề xuất. Có sự nhiệt tình rộng rãi đối với việc sử dụng DLT trong ngân hàng trung ương, nhưng không áp dụng cho các CBDC bán lẻ đồng thời có thể tạo tiền mà không cần thế chấp và yêu cầu các cá nhân chia sẻ thông tin nhận dạng cá nhân. Điều quan trọng là phải xem xét nghiêm túc kiến ​​trúc của một CBDC khi nghĩ về thiết kế; nếu không, các CBDC sẽ được tung ra trong cuộc cạnh tranh với sự gia tăng của động thái và nhu cầu phi tập trung hóa.

Một góc nhìn rất mới mẻ về CBDC. Còn bạn, bạn thấy sao về quan điểm này. Hãy cùng chia sẻ với Fiahub. Đừng quên, mọi thắc mắc về thị trường crypto, vui lòng liên hệ đội ngũ Support 24/7. 

Bài viết gốc: tạp chí Cointelegraph Magazine.